Katar spływający z gardła – jak go unikać i leczyć?

W przebiegu infekcji górnych dróg oddechowych jednym z objawów jest nieżyt nosa, czyli katar i obrzęk śluzówki wyściełającej jamy nosowe. Za najczęstszą przyczynę kataru uznaje się wirusy, znacznie rzadziej pierwotną przyczyną infekcji są bakterie.

Nadprodukcja wydzieliny nosowej ma na celu wychwycenie i usunięcie drobnoustrojów. Jednak, gdy tworzy się jej dużo, jest lepka i gęsta, aparat rzęskowy jest obciążony i nie pracuje sukcesywnie. Wówczas wydzielina często znajduje ujście w gardle, co jest przyczyną kolejnych dolegliwości, takich jak m.in.:

• kaszel,
• obrzęk błony śluzowej nosa,
• drapanie i swędzenie w gardle,
• ból i zaczerwienienie gardła,
• chrypka,
• potrzeba częstego chrząkania i przełykania,
• świszczący oddech,
• trudności w oddychaniu,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• nudności.

Zaleganiu wydzieliny nosowej sprzyja długotrwałe pozostawanie w pozycji leżącej. Z tego powodu katar spływający do gardła jest częstym objawem u dzieci, zwłaszcza niemowląt, ale także dzieci starszych, które nie potrafią odpowiednio ,,wydmuchać” nosa.

W przypadku osób dorosłych przyczyny kataru spływającego do gardła są podobne jak u dzieci, czyli są to głównie wirusowe infekcje górnych dróg oddechowych. Zdarza się jednak, że jest to objaw innych schorzeń, takich jak np. zapalenie zatok przynosowych, czy choroba refluksowa.

Zapalenie zatok przynosowych może mieć charakter ostry lub przewlekły. Poza nadprodukcją wydzieliny, która spływa z zatok do gardła, mogą występować inne objawy, m.in.:

• ból i uczucie rozpierania w okolicy zatok – w nosie, między oczami, na policzkach;
• ograniczona drożność jam nosowych;
• bóle głowy;
• zaburzenia węchu;
• kaszel, podrażnienie gardła, chrypka. 

Choroba refluksowa (refluks) jest schorzeniem dotyczącym nieprawidłowego funkcjonowania zwieracza przełyku. Konsekwencją niedostatecznego kurczenia się tego mięśnia jest cofanie się treści żołądkowej do przełyku, ale także do krtani, gardła i nosa. Schorzenie to podrażnia więc także śluzówkę i wzmaga produkcję wydzieliny nosowej.

Katar spływający do gardła może mieć także podłoże alergiczne. Do nadprodukcji gęstej wydzieliny często dochodzi również u nałogowych palaczy i osób przebywających w zanieczyszczonych pomieszczeniach.

Podstawą postępowania przy katarze jest niwelowanie jego przyczyny. Infekcje wirusowe mają charakter samoograniczający i wymagają przede wszystkim łagodzenia objawów. Choroby nie należy lekceważyć, ponieważ gęsty katar zalegający w górnych drogach oddechowych stanowi idealną pożywkę dla bakterii. Bez odpowiedniego postępowania może więc dochodzić do nadkażeń, które są bardziej uciążliwe i zwykle wymagają dłuższego leczenia, także stosowania antybiotyków. 

Katar można łagodzić za pomocą środków przeznaczonych do upłynniania wydzieliny, takich jak roztwory soli fizjologicznej i woda morska. Nawilżają one śluzówkę, co zmniejsza podrażnienia i ułatwia udrożnienie nosa. Przy zaawansowanym stanie zapalnym i towarzyszącym mu obrzęku można stosować preparaty o działaniu obkurczającym. Nie należy jednak stosować ich dłużej niż kilka dni, ponieważ w nadmiarze mogą powodować wysuszenie śluzówki, co finalnie wzmaga dolegliwości. 

Katar spływający z nosa powoduje podrażnienia i ból gardła, co więcej, wraz z nim przenoszone są wirusy. Grozi to powikłaniami w postaci infekcji gardła i migdałków, a nawet oskrzeli. Z tego powodu poza środkami ułatwiającymi oczyszczenie nosa i zatok warto stosować środki łagodzące dolegliwości ze strony gardła. Pomocne są m.in. tabletki do ssania i syropy o działaniu nawilżającym.

Jeśli natomiast przyczyną kataru spływającego do gardła są inne schorzenia, należy poradzić się lekarza, który zaleci odpowiednie leczenie. W przypadku kataru o podłożu alergicznym stosuje się m.in. środki przeciwhistaminowe, ale konieczne jest także unikanie czynników uczulających. Z kolei osoby cierpiące na chorobę refluksową powinny stosować m.in. środki neutralizujące sok żołądkowy.  Tak więc, jeśli dolegliwości utrzymują się długotrwale lub gdy się nasilają, niezbędna będzie diagnoza postawiona przez specjalistę.

Jeśli Tobie lub Twojemu dziecku dokucza katar spływający po tylnej ścianie gardła, wypróbuj również domowe sposoby. Wiele prostych metod jest naprawdę skutecznych i pozwala na złagodzenie dolegliwości. 

Co pomoże na spływający katar do gardła? Przede wszystkim inhalacje, które nawilżają błony śluzowe górnych dróg oddechowych i upłynniają wydzielinę, co ułatwia jej usunięcie. Możesz wykorzystać roztwór soli fizjologicznej, którą umieszcza się w specjalnym urządzeniu. Inhalacje wskazane są dla osób w każdym wieku, także kilkumiesięcznych dzieci. Z kolei osoby dorosłe mogą wykonywać tzw. ,,parówki” z dodatkiem olejków eterycznych. Wdychanie naparów wspomaga udrożnienie nosa i daje uczucie ulgi. Olejki o korzystnym działaniu przy katarze to m.in.:

• eukaliptusowy,
• sosnowy,
• kamforowy,
• rozmarynowy,
• lawendowy,
• miętowy. 

Z części ziół np. mięty i szałwii można przygotowywać napary do picia. Pomocne na spływający katar do gardła będą także ciepłe napoje z dodatkiem ziół o działaniu odkażającym, przeciwdrobnoustrojowym i łagodzącym podrażnienia. Herbata z miodem, cytryną i imbirem to najpopularniejsza, ale także jedna z najlepszych kompozycji wybieranych w trakcie przeziębienia. Działanie wspomagające regenerację podrażnionej błony śluzowej wykazuje także kwiat dziewanny, tymianek i rzepik. Z ziół tych można przygotowywać napary do płukania gardła.   

lek. Michał Dąbrowski

STADA/PL/408/2021